میکروپلاستیک یا همان ریزپلاستیک، به ذرات پلاستیکی با اندازه کوچکتر از 5 میکرومتر گفته می‌شود که ناشی از تجزیه پلاستیک های بزرگ‌تر بوجود می‌آیند. این ذرات به دلیل اندازه بسیار کوچکی که دارند به راحتی میتوانند به هوا، آب، خاک و حتی بدن موجودات زنده وارد شوند.
همانطور که میدانید، پلاستیک به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارد از پرکاربردترین ساختارهای مورد استفاده در دنیا است. به طوری که از آن در صنایع مختلفی برای مصارف گوناگونی استفاده می‌شود. با تمام مزایایی که این ساختار دارد اما به دلیل عدم تجزیه طبیعی، طولانی مدت در محیط زیست باقی می‌مانند و میتوانند به طور مستقیم و یا غیرمستقیم باعث آلودگی محیط زیست شوند.
ریز پلاستیک ها نیز به دلیل اندازه کوچکی که دارند میتوانند به آسانی در اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و جریان‌های آبی حرکت کرده و سرانجام به دریاها و اقیانوس‌ها منتقل شوند. برای همین این ذرات به یکی از مهمترین مسائل زیست‌محیطی جهان تبدیل شده و موجب آسیب به محیط زیست و سلامت انسان ها و حیوانات گشته است.
کاهش تولید و استفاده از پلاستیک‌ها و بهبود مدیریت آنها از اهداف مهم در حفاظت از محیط زیست است. در ادامه به تاثیر این ترکیبات بر آب ها و موجودات می‌پردازیم.
فهرست مطالب
تاثیر میکروپلاستیک ها بر آب های زیر زمینی
با توجه به تولید و مصرف بسیار زیاد پلاستیک در دنیا و عدم تجزیه طبیعی آن، مطالعات حاکی از آن هستند که میزان میکروپلاستیک ها در منابع آبی از جمله رودخانه ها، دریاچه ها و آب های زیرزمینی در سراسر جهان به طور مداوم در حال افزایش است. این ذرات به دلیل ویژگی های شیمیایی و فیزیکی که دارند، تاثیرات متنوعی بر روی آب و جانداران می‌گذارند.
برای مثال، ریزپلاستیک ها ممکن است باعث کاهش کیفیت آب شوند و در نتیجه موجب شدت بیماری های مختلفی مانند آسم، بیماری های قلبی-عروقی و اختلالات در عملکرد کلیه شوند. همچنین این ذرات یک بستر ایده‌آل برای رشد انواع باکتری ها و ویروس ها هستند و در نتیجه از این طریق میتوانند باعث انتقال بیماری های مختلف میشوند.
علاوه بر آن این ذرات میتوانند به عنوان یک ماده آلوده‌کننده در زمین های کشاورزی عمل کنند و باعث کاهش عملکرد محصولات کشاورزی و سلامتی خاک و گیاهان منجر شوند. در نتیجه حفظ کیفیت آب های زیرزمینی و سطحی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و باید نسبت به تولید و مصرف مواد پلاستیکی، مدیریت های لازم رو اجرا کرد.
آلوده شدن آب ها بواسطه ریزپلاستیک ها
یکی از عوامل اصلی که باعث آلوده شدن آب های سطحی شده است، میکروپلاستیک ها می‌باشند. این ذرات بخاطر قطر بسیار کوچکی که دارند میتوانند به طور عمیق در آب های زیرزمینی نفوذ کرده و بدلیل تجزیه ناپذیری، در محیط زیست باقی بمانند.
همانطور که گفته شد ریزپلاستیک ها یک بستر مناسب برای تولید مثل انواع میکروارگانیسم ها هستند. در نتیجه از این طریق باعث کاهش کیفیت آب زیرزمینی شده و میتوانند موجب بیماری های مختلفی نظیر کبد چرب، بیماری های کلیوی، اختلالات در عملکرد نورونی و سایر بیماری های مرتبط با عفونت های باکتریایی و ویروسی شوند.
بنابراین این میکرو ذرات در آب های زیرزمینی به عنوان یک مسئله جدی در حفاظت و مدیریت محیط زیست مورد توجه قرار گرفته‌اند و باید تلاش شود با کاهش مصرف آنها از تاثیرات منفیشان بر محیط زیست و سلامتی انسان ها جلوگیری گردد.
صدمه به حیوانات و گیاهان
حیوانات آبزی و گیاهانی که در آب های زیرزمینی زندگی می‌کنند، میتوانند در اثر نفوذ میکروپلاستیک ها به این آب ها، به طور مستقیم با آنها تماس داشته و آلوده شوند. علاوه بر آن در تولید این پلاستیک ها از بازدارنده ها و مواد شیمیایی مختلفی استفاده می‌شود که میتوانند باعث آسیب به گیاهان زیرزمینی شوند.
باتوجه به به آنکه این ذرات بسیار کوچک هستند به راحتی میتوانند از طریق مواد غذایی وارد بدن موجودات دریایی شوند و باعث بوجود آمدن مشکل در سلامت این حیوانات گردند.
نفوذ میکروپلاستیک ها در آب های سطحی
باتوجه به تولید و مصرف انواع پلاستیک ها و همچنین عدم از بین رفتن آنها باعث شده تا میکروپلاستیک ها به طور گسترده در بیش از ۶۰ درصد از منابع آبی جهان نفوذ کنند. این ذرات پلاستیکی میتوانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث آسیب به حیات دریایی و زندگی آبی شوند و به طور غیرمستقیم در زندگی انسان‌ها تاثیر بگذارند.
ریز پلاستیک ها در آب های سطحی میتوانند توسط حیات دریایی نظیر ماهی ها، حیوانات آبزی و موجودات کوچک زنده شناور شده و در نتیجه به طور مستقیم بر زندگی آنها تاثیر بگذارند.
علاوه بر آن، همانطور که گفته شد در ساختار پلاستیک ها از مواد شیمیایی و نگهدارنده های مختلفی افزوده می‌شود که در نتیجه تجزیه ها، این مواد در محیط آزاد شده و میتوانند به عنوان آلودگی محیطی برای حیات دریایی عمل کنند.
همچنین، مصرف ماهی ها و سایر موجودات دریایی آلوده به میکروپلاستیک ها، می‌تواند باعث ورود این ذرات به بدن انسان شود و باعث بوجود آمدن مشکلات مختلف برای فرد مصرف کننده گردد. برخی از تحقیقات حاکی از آن هستند که مصرف مواد غذایی حاوی میکروپلاستیک می‌تواند باعث آسیب به سیستم گوارشی، کبد و بیماری‌های دیگر شود.
